همشهری آنلاین_سحر جعفریان: محله‌های منطقه ۹ نیز سال‌هاست که با توجه به قدمتشان، از فرسودگی و فشردگی بسیار رنج می‌برند و شهروندان در آن، بار این فرسودگی را به دوش می‌کشند. باری که گاه حادثه آفرین است وگاه با ایجاد اغتشاشات بصری، کسب و کار را از رونق می‌اندازد. آن هم در شرایط دشوار اقتصادی که بسیاری از کارشناسان شهرسازی، اقتصاد نابه‌سامان و تورم شتابان را مهم‌ترین مانع نوسازی محلی می‌دانند. با این حال، مدیران شهری منطقه با همکاری دفاتر «توسعه‌ای محلی» و سرمایه‌گذاران بر آن هستند تا آمار بهسازی و معاصرسازی در محله‌های هویتی منطقه را افزایش دهند و از مشارکت بخش عمومی و خصوصی بیشترین بهره‌را ببرند. در این گزارش به بررسی کمی و کیفی بافت‌های فرسوده به تفکیک محله‌ها و نواحی منطقه می‌پردازیم و آن را از نظرکارشناسان شهرسازی و مدیران شهری ارزیابی می‌کنیم.
دفاتر توسعه محلی از سال ۱۳۸۶ با رویکرد توجه به وضعیت کالبدی و اجتماعی محله‌ها، برنامه‌ریزی شهری و اجرای نوسازی، فعالیت خود را آغاز کردند و از دفاتر «تسهیلگری» به دفاتر «خدمات نوسازی» و سپس به دفاتر «توسعه‌ای محلی» تغییر نام دادند تا بیش از پیش بر «محله محور» بودن طرح‌های عمرانی پایتخت تأکید شود. از سال ۱۳۹۷، دفاتر توسعه‌ای محلی منطقه ۹، به‌صورت ناحیه‌ای به ارائه خدماتی مانند نوسازی و بهسازی محله و تأمین خدمات شهری، توانمندسازی اجتماعی و اقتصادی محله، ظرفیت سازی، نظارت و پایش محله‌ها، آگاهی‌رسانی (برگزاری جلسه، همایش، جشنواره و نمایشگاه)، شناسایی افراد، نمادها و مراکز بالقوه و فعال، اعتمادسازی و ارزیابی پرداخته‌اند. در حال حاضر، محله‌های «استادمعین»، «دکتر هوشیار» و «شهید دستغیب»، در دفتر توسعه‌ای محلی ناحیه یک و محله‌های «امامزاده عبدالله(ع)»، «مهرآبادجنوبی»، «شمشیری» و «سرآسیاب» در دفتر توسعه‌ای محلی ناحیه ۲ مورد پردازش اطلاعات و پایش قرار می‌گیرند تا روند نوسازی شتاب بگیرد.
- ۷۴ هکتار بافت فرسوده / در محله‌های ناحیه یک
محله‌های ناحیه یک دفتر توسعه‌ای محلی شامل استاد معین، دکتر هوشیار و شهید دستغیب است. مساحت کلی ناحیه یک، ۲۷۰ هکتار با جمعیت ۷۷ هزار نفر است. ۷۴ هکتار از این مساحت با جمعیت ۳۴ هزار نفر در محدوده بافت‌های فرسوده قرار دارد. به بیانی دیگر، ۲۷درصد از ناحیه یک را بافت فرسوده در برگرفته است. با یک نگاه جزیی‌تر می‌توان دریافت که محله استادمعین در ضلع غربی ناحیه با ۱۰۴ هکتار مساحت، ۱۸ هزار و ۵۲۳ نفر جمعیت دارد. از این مساحت کلی ناحیه، ۸ هکتار با ۶۷۰ پلاک فرسوده است که‌درصد فرسودگی ناحیه را به ۷/۶درصد می‌رساند. محله دکتر هوشیار در نیمه شرقی ناحیه قرار دارد که از آن به‌عنوان محله پیشتاز در نوسازی یاد می‌کنند. این محله، با ۱۰۵ هکتار مساحت، ۳۶ هزار و ۳۹۴ نفر جمعیت دارد که مساحت بافت فرسوده آن ۲۹هکتار با ۲ هزار و ۱۰۰ پلاک است. رتبه دوم محله فرسوده در ناحیه یک به همین محله دکتر هوشیار اختصاص دارد که البته ارائه بسته‌های تشویقی نوسازی نیز در این محله بسیار تأثیرگذار عمل کرده است.
به‌گونه‌ایی که آمار ۸درصد فرسودگی آن را در یک سال گذشته، نسبت به مدت مشابه، کاهش داده است. محله شهید دستغیب با مساحت ۶۱ هکتار و ۲۲ هزار و ۸۷ نفر جمعیت از جمله کوچک‌ترین محله‌های ناحیه یک است که بیشترین پلاک‌های ریزدانه منطقه را در خود جای داده است. ۳۷ هکتار از مساحت محله با ۲ هزار و ۹۸۰ پلاک در وضعیت فرسودگی کامل قرار دارند که به تعبیری ۱۷ هزار نفر در این محدوده فرسوده سکونت می‌کنند. پرتراکم‌ترین محله ناحیه یک، این روزها با بیش از ۶۰درصد فرسودگی در ناحیه، سیر صعودی نوسازی را با سرعت متوسطی تجربه می‌کند. در حال حاضر، محله دکتر هوشیار با ۶۳درصد، محله شهید دستغیب با ۵۲درصد و محله استادمعین با ۳۲درصد به‌ترتیب بیشترین نوسازی‌ها را به خود اختصاص داده‌اند.
- ۸۶ هکتار بافت فرسوده / درمحله‌های ناحیه ۲
محله‌های ناحیه ۲ دفتر توسعه‌ای محلی، شامل امامزاده عبدالله(ع)، مهرآباد جنوبی، شمشیری و سرآسیاب است که جزو قدیمی‌ترین محله‌های منطقه و پایتخت به شمار می‌آیند. محله امامزاده عبدالله(ع) در ضلع غربی ناحیه یک با مساحت ۱۲۵ هکتار و ۱۹ هزار ۷۹۰ نفر جمعیت قرار دارد. از محله، ۱۷ هکتار امامزاده عبدالله(ع)، هزار و ۶۲۹ پلاک فرسوده هستند که جمعیتی بالغ بر ۸ هزار و ۵۰۰ نفر را در خود جای داده‌اند. البته محله امامزاده عبدالله(ع) با توجه به جاذبه مذهبی و تاریخی که دارد، روند نوسازی از حدود سال‌های ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۷ با توجه به قانون ممنوعیت ساخت وساز در حریم آستان مقدس امامزادگان، متوقف ماند. این قانون اواخر سال ۱۳۹۷ لغو شد تا دوباره ساخت وساز جان بگیرد.
محله مهرآبادجنوبی با ۸۸ هکتار مساحت و ۲۳ هزار و ۶۷۲ نفر جمعیت، فرسوده‌ترین محله ناحیه ۲ به شمار می‌آید. ۲۴ هکتار مساحت با هزار و ۱۶۴ پلاک فرسوده در این محله ثبت شده است که در نتیجه خطرات ناشی از بافت‌های فرسوده، جان ۹۵ هزار و ۹۷ نفر از افراد ساکن در آن محدوده را تهدید می‌کند. محله شمشیری، ۹۶ هکتار، ۲۳ هزار و ۸۰۰ نفر جمعیت دارد که فرسودگی در آن رقم‌های ۲۱ هکتار با هزار و ۴۸۷ پلاک را نشان می‌دهد. محله سرآسیاب نیز آخرین محله از ناحیه ۲ محسوب می‌شود که ۹۵ هکتار مساحت دارد که ۲۴ هزار و ۱۴۰ نفر در آن ساکن هستند. از این مساحت، ۲۴ هکتار با هزار و ۸۵۹ پلاک در گستردگی بافت فرسوده قرار دارند که ۹ هزار و ۵۹۷ نفر در بافت‌های فرسوده صاحب خانه هستند. بالاترین تجمیع نیز با ۵ پلاک، ماه گذشته، به محله شمشیری اختصاص یافت.
- چرا نوسازی شتاب نمی‌گیرد؟
«سمیه قزوینی»، مدیر دفتر توسعه‌ای محلی ناحیه ۲ منطقه ۹، از الگوی اختصاصی نوسازی در هر محله و منطقه می‌گوید: «روند نوسازی در هر محله و منطقه، الگوها، محدودیت‌ها و امتیازهای ویژه خود را دارد. برای مثال، صدور پروانه اگر در هر محله یک ماه طول می‌کشد، ممکن است این بازه زمانی درباره صدور پروانه پلاک‌های محله امامزاده عبدالله(ع) به ۳ ماه هم برسد و آن به سبب استعلامی است که باید کارشناسان شهرساز با توجه به محدودیت حریم ارتفاعی از فرودگاه بین‌المللی «مهرآباد» بگیرند. بنابراین، این الگوها نباید سبب خستگی و ناامیدی گروه مالکان یا سرمایه‌گذاران شود. از سویی نوسانات بازار و آشفتگی اقتصاد، مانع اصلی اجرای نوسازی در پلاک‌های شخصی معرفی شده‌اند که برای رفع این مشکل، کارشناسان دفاتر توسعه‌ای محلی، راهکار تجمیع را پیشنهاد می‌دهند. البته تجمیع پلاک‌ها نیز پیش از هر اقدامی به بسترسازی فرهنگی و اجتماعی نیاز دارد. چراکه افزایش تراکم جمعیتی در یک پلاک در کنار همه محاسن می‌تواند زمینه‌ساز بروز مشکلاتی مانند اختلافات حقیقی و حقوقی باشد. از این روست که یکی از مهم‌ترین وظایف کارشناسان دفاتر توسعه‌ای محلی، ارائه مشاوره‌های رایگان است.»
«انور عزیزدوست»، مدیر دفتر توسعه‌ای محلی ناحیه یک منطقه ۹، نیز موضوع «اعیان‌سازی» را یکی از موانع بر سر راه روند نوسازی در محله‌ها می‌داند و می‌گوید: «موضوع اعیان‌سازی به زبان ساده یعنی فردی که ۴۰متر بنا داشته در جریان نوسازی، مالک ۶۰متر می‌شود. ولی از آنجایی که غالب نقشه‌های ساختمانی ۷۰ و ۸۰ متری هستند، مالک به ناچار یا باید باقی متراژ را تملک کند که معمولا بضاعت مالی یاری نمی‌کند بنابراین یا باید بفروشد که این فروختن منجر به برون‌افکنی ساکنان نخستین و بومی از یک محله و هم‌چنین گسترش حاشیه‌نشینی کم‌درآمدها می‌شود. اطلاع شهروندان از این موضوع، استقبال از نوسازی را کاهش داده است. این میان برخی شهروندان از تأمین نشدن پارکینگ حداکثری و یا متضرر شدن ملک‌شان در حاشیه طرح‌های تعریض معابر به‌عنوان مشکلاتی یاد می‌کنند که سرعت نوسازی را از شتاب می‌اندازد.»
نظر شما